Kamyon ve tır gibi ağır vasıtaların motor parçaları üstlenilen mal ve malzeme taşımacılığı operasyonlarının güvenli bir şekilde yerine getirilmesinde başrol oynar. Araçların düzgün çalışmasının sağlanması adına bu parçaların bakımlarının aksatılmaması ve olası arıza ya da farklı şikayetlerde değiştirilmesi gereklidir. Kamyon ve tır komple motor parçaları farklı türde ağır vasıta çeşitleri için farklı türde olsa da fonksiyonel anlamda benzerlik taşır. Motorun ana yapısal bileşeninden başlayan ve tüm sistemin senkronize bir şekilde çalışmasına varana dek çeşitlilik gösteren komple motor parçalarını bu yazımızda hep birlikte irdeleyeceğiz.
Silindir bloğu, motorların ana yapısal bileşenidir. Yanma işleminin gerçekleştiği silindirleri barındıran bu yuva araç tipi, marka ya da modeline göre dökme demirden üretilebildiği gibi alüminyumdan imal edilebilir. Yüksek basınçlara ve sıcaklıklara dayanacak şekilde imal edilmesi gereken bu parçaların yanma işleminin güvenli bir şekilde gerçekleştirilmesini mümkün kılacak tasarım özelliklerine ve malzeme kalitesine sahip olması istenir.
Pistonlar, yanma işlemi tarafından üretilen enerjiyi mekanik enerjiye dönüştüren motor elemanlarıdır. Silindirlerin içinde bulunan pistonlar bilindiği gibi yukarı ve aşağı hareket ederek yanma işleminden doğan enerjiyi harekete dönüştürür. Dövme çelikle birlikte alüminyumdan imal edilebilen pistonların yine silindir bloğunda olduğu gibi yüksek sıcaklık ve basınca dayanıklı bir tasarıma sahip olması istenir.
Silindir kafası konum olarak silindir bloğunun üstüne oturan bir motor parçasıdır. Motora hava ve yakıt akışını kontrol eden ve motordan çıkan egzoz gazı çıkışını denetleyen valfleri içeren silindir kafası, yanma odasını oluşturan motor elemanıdır. Yanma odasını oluşturan bu parçanın yüksek sıcaklıkla birlikte basınca dayanıklı dökme demir ya da alüminyumdan imal edilmiş olması gereklidir.
Bağlantı çubukları, pistonların ileri ve geri yönlerde yaptığı hareketi dönme hareketine dönüştüren motor elemanıdır. Pistonları krank miline bağlan bu elemanların yüksek kuvvet dayanımına sahip olması istenir. Bu nedenle istenilen dayanımı sağlayacak dövme çelikten imal edilir.
Krank mili, bağlantı çubukları yardımı ile iletilen pistonların ileri ve geri hareketini dönme hareketine çevirir. Dövme çelikten üretilen bu motor elemanı yüksek kuvvet dayanımına sahip olmalıdır.
Eksantrik mili valflerin açılıp kapanma işlemini kontrol eder. Silindir kapağında bulunan bu eleman dökme demir ya da çelikten üretilir. Yanma işlemi sonucu oluşan yüksek kuvvetlere dayanması gereken kamyon ve tır komple motor parçaları arasında eksantrik mili de gösterilebilir.
Triger zinciri/kayışı eksantrik mili ile krank milinin hareketleri arasındaki uyumu sağlamakla görevlidir. Metalle birlikte güçlendirilmiş kauçuktan üretilen bu motor eleman, yüksek sıcaklık ve basınca dayanıklı olmalıdır.
Valvetrain, çelik veya alüminyumdan yapılan bir motor elemanıdır. Yanma işlemi kaynaklık yüksek sıcaklık ve basınca sahip olması istenen valvetrain, valflerin açılıp kapanması işleminden sorumludur.
Motor soğutma sistemi, tüm sistemin optimum çalışma sıcaklığında bulunmasını sağlar. Motoru uygun sıcaklıkta tutmakla görevli bu sistem su pompası, radyatör ve termostat gibi elemanlardan üretilir. Motoru soğutmakla görevli bu sistemin kendisi de yüksek sıcaklıklara dayanıklı bir tasarım ve malzemeye sahip olmalıdır.
Yağ pompası hareketli parçaların aşınma sorunu ile karşılaşmasını önlemek adına görevli bir motor elemanıdır. Hareketli parçaların yağlanması ve soğutulması için motor boyunca yağ sirkülasyonunu sağlayan yağ pompası, malzeme olarak metal seçimi ile imal edilir. Yağ pompası, kamyon ve tır komple motor parçaları gibi yanma işlemi kaynaklı sıcaklık ve basınca dayanabilmelidir.
