Kamyon ve tır gibi araçlarda süspansiyon sistemi diğer araçlarda olduğu gibi konforla ilişkilidir. Şoför ile araç arasındaki koordinasyonu sağlayan süspansiyon sistemleri, yol üzerindeki kasis, çukur veya farklı engellerden kaynaklı araca aktarılan titreşimi minimize eder. Araç sarsıntısını emerek daha iyi bir yol deneyimi sağlarken yük güvenliği ve araç dayanıklılığı açısından da önemlidir. Kamyon, tır gibi büyük araçların süspansiyon sistemi tekerlerin daha az aşınması, uzun hizmet ömrü ve yük güvenliği gibi görevleri üstlenirken diğer araç tiplerinde yolculuk konforu ve araç dayanıklılığı gibi görevler üstlenir. Şimdi gelin hep birlikte süspansiyon sistemlerini daha yakında inceleyerek ağır hizmet tipi araçlarda kullanılan süspansiyon sistemini daha yakından tanıyalım…
Süspansiyon, araç tekeleri ile yol yüzeyi arasındaki bağlantıyı sağlayan bir sistemdir. “Asılı” anlamına gelen süspansiyon; yol, araç ve sürücü arasındaki uyumu sağlamakla görevlidir. Aracın trafik kontrolünü sağlamada etkili bir rol üstlenen süspansiyon, gerekli ve dengeli yol tutuşu için önemli bir araç sistemidir.
Süspansiyon çeşitleri kullanıldığı araç tipine göre farklılık gösterebilir. Otomobiller, otobüsler ve hafif ticari tipi araçlar yanında kamyon ve tır gibi ağır hizmet tipi araçlarda farklı süspansiyon tipleri kullanılabilmektedir. En yaygın süspansiyon çeşitleri ise sabit, bağımsız (serbest) ve akıllı süspansiyon tipleridir.
Sabit süspansiyon sistemi, sağ ve sol tekerleklerin bir aks aracılığı ile birbirine bağlandığı bir süspansiyon sistemidir. Ağır hizmet tipi vasıtalarda kullanılan bu süspansiyon tipi “aks süspansiyon sistemi” olarak da adlandırılır.
Bağımsız süspansiyon sistemleri, tekerleklerin birbirinden bağımsız olarak farklı yönlerde hareket etmesine olanak tanıyan bir süspansiyon tipidir. Bu tipte tekerlekler bağımsız olarak aşağı, yukarı, sola veya sağa hareket ederek sarsıntıların daha iyi emilmesini sağlar.
Akıllı süspansiyon sistemi yol ve sürüş koşullarına göre araç süspansiyonlarının otomatik olarak ayarlandığı bir sistem tipidir. Araçla mevcut sensörler ve kontrol ünitelerinin kullanıldığı bu sistemde aracın hareket hızı, mevcut yük durumu, yol ve diğer pek çok değişkene bağlı olarak süspansiyon ayarları anlık olarak düzenlenebilmektedir.
Havalı süspansiyon sistemi araç tekerleklerini ve şasisini yol bozuklukları kaynaklı titreşim ve darbelerden korumak adına kullanılan bir süspansiyon sistemidir. Sürüş esnasında aracın yola daha iyi yapışmasını sağlayan bu süspansiyon tipi, araç tekerleri yerine hava yastıkları ya da hava torbaları kullanılır.
Süspansiyon parçaları sistemin amacına uygun bir şekilde çalışmasını düzenlemekle görevlidir. Kamyon, tır gibi büyük araçların süspansiyon sistemi için de kullanılan parçalara gelin hep birlikte göz atalım…
Amortisör, tekerleklerin yoldaki çukur veya tümsek gibi titreşimlere yol açan bozukluklara tepki vermesini engelleyen bir süspansiyon parçasıdır. Sürüş konforunu artıran amortisörler, tekerleklerin yola tutunmasını da kolaylaştırarak araç kontrolünü artırmaktadır.
Denge çubukları araçların virajlarda savrulmasını önleyen süspansiyon elemanlarıdır. Merkezkaç kuvveti gereği bir araç viraja girdiğinde, merkezkaç kuvveti kadar dışarı savrulur. Bu kuvveti emmek için yollarda her ne kadar dever kullanılsa da denge çubukları araç ve tekerlekler arasındaki açı farkını azaltarak savrulmayı önlemekte etkin bir rol alır.
Yayla, tekerleklerin yük taşımasında ve yol yüzeyinde mevcut düzensizliklere tepki vermesinde görevlidir. Araç yüksekliğini ve sertliğini etkileyen yaylar, yük ve yolcu taşımacılığında yay üzerindeki yükü artırmak/azaltmak sureti ile aracın güvenli bir şekilde işlevini yerine getirmesine yardımcı olur.
Kollar ya da askı sistemi, araç tekerleklerinin yatay ve dikey hareketini kontrol eden süspansiyon parçalarıdır. Ön ve arka askı sistemleri olarak ayrılan kollar, virajlarda tekerleklerin her zaman sağlam ve düz basmasını sağlar. Çukur ve tümsek kaynaklı sarsıntıları da minimum düzeye indiren kollar, süspansiyon geometrisinin korunmasında görevlidir.
Rotiller, aksın salıncaklara bağlanmasını sağlayan süspansiyon parçalarıdır. Üretim aşamasında yağlanabilen rotiller tekerlekler ile aks arasında sürekli bir bağlantı bulunmasında görevlidir.
Kamyon ve tır gibi ağır vasıtalarda kullanılan süspansiyon sistemi sabit süspansiyon tipidir. Tekerlekleri aynı aks üzerinde bağlayan bu sistemde tekerlekler, yukarı veya aşağı hareketleri hep birlikte yapabilmektedirler. Yine aynı şekilde aracın ön veya arka tekerlekleri bu sistemde birbirine bağlıdır ve yoldaki olası eğrilik veya düzensizliklere hep birlikte tepki verirler. Kamyon, tır gibi büyük araçların süspansiyon sistemi olarak yaygın olarak kullanılan sabit süspansiyon tipi diğer tiplere göre nispeten daha az konfor sağlayan bu sistem, konfordan ziyade aracın hizmet ömrünün uzatılmasına odaklanmaktadır. Sistemi özetlemek gerekirse sabit süspansiyon sisteminin öne çıkan özellikleri aşağıdaki gibi sıralanabilir:
